De hondenhalsbanden kennen een ontwikkeling die teruggaat tot de antieke Egyptische, Griekse, Chinese en Perzische tijden. Door de eeuwen heen heeft de relatie tussen de hond en zijn baas geleid tot de ontwikkeling in de halsbanden.
Hondenhalsbanden door de eeuwen heen
Honden en mensen hebben een lange geschiedenis met elkaar . Voordat wij koeien hielden, vogels trainden en zelfs voordat we een tijger hadden gezien hadden we honden als gezelschap. In onze nieuwe en in de oude wereld tot ca. 12000 jaar geleden waren de honden gedomesticeerd. We hebben uit die tijden honden gevonden die begraven waren met hun baasjes !
Maar wanneer zijn we begonnen om onze honden te decoreren, te bedwingen en hen met halsbanden te identificeren ? Hieronder het ontstaan van de hondenhalsband in de antieke tijden tot de moderne tijden en we zullen zien hoe onze veranderende houding ten opzicht van de dieren de halsbanden hebben beïnvloed.
China
Wetenschappers gaan ervan uit dat honden ongeveer 15.000 jaar geleden voor het eerst gedomesticeerd werden in het gebied wat tegenwoordig het grensgebied tussen Mongolië en China is. Een reeks aan inheemse Chinese hondenrassen komt voort uit de keizerlijke paleizen en kloosters.
Het favoriete dier in het keizerlijke hof was de Pekinees, een kleine op een leeuw lijkende hond die kon genieten van alle liefde en een speciale behandeling.De Pekinees werd gezien als de metgezel van de Chinese keizers, die een monopolie op dit ras hadden. Lange tijd mocht de Pekinees enkel gehouden worden door de leden van het Chinees keizerlijk paleis.
Veel unieke eigenschappen werden aan deze dieren toegeschreven. Men geloofde dat de Pekinezen geluk brachten en ook slechte geesten verdreven. Er konden soms tot wel 200 Pekinezen tegelijkertijd in het paleis wonen. De grootste fan van de Pekinees was keizerin Cixi die meer dan honderd Pekinezen had.
In China kreeg de "Hond van de Leeuw" status als de officiële hond van het Keizerlijk Paleis. Dit op een moment dat honden een hoofdbestanddeel waren van het dieet van de lokale boeren, maar iedereen die een keizerlijke hond belaagde, kon met de dood worden bestraft. Er bestaat overigens een hondenras genaamd “Chinese keizerlijke hond”, die is ontstaan ca. 700 v.Chr en die werd gebruikt om de keizerlijke voeten te warmen.
Antiek Perzië
De saluki of Perzische windhond is afkomstig uit het vroegere Perzië. De naam is afgeleid van de Arabische stad Saluk, die onder het zand is verdwenen. Saluki's werden als jachthond gebruikt door verschillende nomadische woestijnvolken en werden zo verspreid over gebieden bij de Kaspische Zee tot de Sahara. Op Perzisch aardewerk dat dateert van 4200 vóór Christus, werden al salukiachtige honden afgebeeld. De farao's jaagden met valken op hun pols en saluki's aan de lijn, en in Egyptische graftombes zijn dan ook gemummificeerde saluki's aangetroffen. Saluki's zijn sterk verwant aan de Afghaanse windhonden en worden ook wel Gazellenhond genoemd. De saluki is een ideale hond: zowel geschikt als gezelschapshond als jachthond.
De oude Perzen hadden wetten die iedereen voor het doden van een hond met 500 tot 1000 zweepslagen zou straffen. Zelfs het voeden van een hond met slecht voedsel kon leiden tot 50 tot 200 zweepslagen, afhankelijk van het ras en de sociale status van de hond. Maar wanneer zijn we begonnen met het versieren van onze honden met halsbanden ?
Antiek Egypte
Iedereen heeft wel eens gehoord dat de Egyptenaren gek waren op hun katten, maar ze waren ook helemaal gek op hun honden ! Hoewel honden thuis minder vereerd werden, kwamen ze vaker dan katten voor als goden en als symbolen. Honden werden niet als huisdieren afgeschilderd, maar altijd als jagers of beschermers. Zoals ook met de katten gebeurde, werden de honden tezamen met hun eigenaar gemummificeerd. De Egyptenaren hadden wetten die het eigendom en de behandeling van honden uit het begin van de faraonische tijd regelde.
De wandschilderingen tonen aan aan, dat de mens destijds reeds veel gebruik maakte van dieren, bijvoorbeeld voor de jacht. Ook diersoorten die we vandaag niet meer als gedomesticeerde dieren kennen, zoals hyena's werden door de Egyptenaren gehouden. Zelfs sommige goden, bijvoorbeeld Anubis, kregen (voor een deel) het uiterlijk van dieren en men was zich bewust van de specifieke eigenschappen van dieren.
Anubis
In de negentiende eeuw ontdekten archeologen de zogenoemde ‘Hondencatacomben’, maar die zijn pas nu bestudeerd door de wetenschappers. Met verbluffende resultaten. De catacomben vormen eigenlijk een labyrint aan tunnels die zijn gevuld met lijken van dieren. De catacomben bevinden zich in de Egyptische woestijn en zijn duizenden jaren oud. Naar schatting ontstonden ze tussen de jaren 747 en 730 voor Christus.
Verbluffend
De eerste resultaten zijn direct al verbluffend. Dat er dieren in de catacomben liggen, is niet nieuw. Maar de aantallen zijn ongelofelijk. De wetenschappers schatten dat het om zo’n acht miljoen gemummificeerde exemplaren gaat, voornamelijk honden en jakhalzen.
‘Puppy farms’
De meeste dieren werden enige dagen of zelfs uren na de geboorte al omgebracht en gemummificeerd, zo stellen de onderzoekers. De grote aantallen wijzen erop dat de dieren in enorme ‘puppy farms’ gefokt werden. Kort nadat de dieren ter wereld kwamen, werden ze gedood en gemummificeerd. En dat allemaal voor de god Anubis: de god met het hoofd van een jakhals. De gift van een gemummificeerd dier was een vrome daad. Het dier was een soort bemiddelaar tussen de gever en de goden.
In Abydos werd een deel van de begraafplaats gereserveerd voor honden in de buurt van de graven van vrouwen, boogschutters en dwergen.
De eerste mode halsbanden
Op het hoogtepunt van de antieke Egyptenaren werden halsbanden en riemen standaard gebruikt bij het trainen van een hond. Vaak waren de halsbanden ware kunstwerken. Het was toen al heel gebruikelijk om de naam van de hond op de halsband te graveren! Zo zijn er halsbanden gevonden met namen als 'de dappere', 'de betrouwbare' , 'noorderwind' en zelfs 'nutteloos'. Ook zijn er halsbanden gevonden waarbij de hond slechts een nummer kreeg zoals 'vijf'.
Antiek Griekenland
De boerderijhonden in het oude Griekenland droegen halsbanden die erg leken op de met spikes bezaaide halsbanden die hun middeleeuwse soortgenoten zouden dragen. Een herdershond, die wit moest zijn om 's nachts zichtbaar te zijn, kreeg een melium: een leren halsband met spijkers. Dit beschermde zijn harige nek voor de beten van een wolf als hij de kudde beschermde. Griekse boeren, zoals zoveel moderne hondenbezitters, prefereerden felle maar geen agressieve honden. De honden moesten stoer genoeg zijn om indringers aan te vallen maar ook vriendelijk genoeg om hun bazen niet aan te vallen. In dit kader is het interessant te vermelden dat boerderijhonden juist zwart moesten zijn zodat zij zich beter konden verbergen om indringers te verrassen. 
De oude Grieken zorgden voor hun honden, net zoals de oude Egyptenaren dat deden en zoals vele beschavingen na hen dat ook deden. In de dorpen waren kleine hondjes Alopekis het gezelschap van vrouwen en kinderen. Ook werden de hondjes gebruikt om kleine kuddes ganzen of andere dieren te bewaken. Waarschijnlijk droegen de vrouwen de kleine pups in de mouwen van hun gewaden als zij naar de markt gingen. In die tijd mochten de vrouwen niet deelnemen aan het sociale leven, dus de honden moeten zeer belangrijk gezelschap hebben gevormd voor de vrouwen. De nakomelingen van deze honden kunnen nog steeds op straat in de Griekse steden worden gevonden. 
Honden in de mythologie
De vele verhalen in de mythologie geven een inzicht hoe de mensen met de honden omgingen in de oudheid. De mythe over Artemis en haar honden verklaarde verschijnselen als hondsdolheid. Men geloofde dat zij haar honden op de jagers afstuurde om hen te infecteren met verlammingen en ziektes. De goden kregen de schuld van de dodelijke ziektes, en de honden waren altijd gezond...
De Griekse mythologie toont veel respect voor de trouwheid van honden. De hond van Odysseus, Argos, wachtte twintig jaar op de thuiskomst van zijn baasje terwijl hij buiten was gezet omdat hij vlooien en teken had. 
Omdat niemand Odysseus herkende bij zijn terugkeer, werd hij door een kwispelende Argos geïdentificeerd, waarna de hond die twintig jaar had gewacht dood neerviel.
Zelfs de Griekse term 'cynisch' is ontstaan uit het woord 'hond' .
De oorspronkelijke Cynische filosofen hadden positieve en negatieve eigenschappen: ze woonden op straat en waren lomp als honden, maar waren ook trouw aan hun vrienden en konden vijanden gemakkelijk identificeren en met hen omgaan.
Antieke halsbanden als teken van toewijding
De Pompeii hond is een prachtig voorbeeld van de band tussen een hond en zijn baasje. De halsband is met infrarood geïnspecteerd en men vond een inscriptie die vertelde dat de hond zijn baas gered had van een aanval door wolven.
De hond in antiek Rome
De antieke Romeinen waren zo verknocht aan hun honden dat Caesar zelfs publiekelijk de burgers berispte dat zij meer aandacht aan hun hond gaven dan aan hun kinderen.
In die tijd gebruikte de Romeinen versierde halsbanden en riemen, zoals op mozaïeken is te zien. Deze waren door de gehele stad verspreid in huizen en publieke gebouwen. 
Halsbanden in de Middeleeuwen
In de Middeleeuwen werden honden vooral gebruikt als jagers en herders. De halsbanden waren meer praktisch en geschikt voor hun nieuwe taken. Simpel leer werd gebruikt voor de jacht op varkens en konijnen om de hond te kunnen identificeren. Ook werden er riemen aan bevestigd als de hond niet moest jagen. Tijdens de jacht werden er geen riemen maar stokken gebruikt om de honden onder controle te houden, waarschijnlijk omdat de mensen de opgewonden honden niet te dichtbij willen hebben. 
De herdershonden droegen halsbanden met spijkers om hun nekken te beschermen tegen de wolven. Dit was een goed gebruik van de spikes, een uitvinding door de voortgang in de metaalbewerking. Ook werden deze halsbanden gebruikt tijdens de jacht op wolven, waarbij een hond achter een wolf werd aangestuurd en een gevecht kon worden verwacht. Sommige van deze halsbanden zorgden voor voldoende bescherming, maar vele honden hebben hun leven verloren bij deze nutteloze sport.
Na een succesvolle jacht kregen de honden vers vlees als beloning.
Honden in de Renaissance
De groeiende middenklasse konden zich in deze tijden honden permitteren, en honden waren niet langer een luxe bezit voor de adel en rijken.
Voor de halsbanden werden goedkopere materialen gebruikt. De norm was een simpele leren halsband zonder versiering, met een ring voor de riem en een naamplaatje.
Vanwege het groeiende aantal honden was een systeem nodig voor registratie van het eigendom van de hond. Wetten werden vervaardigd die dit regelden waarbij een agressieve hond zonder registratie ter plekke gedood kon worden.
De bovenklasse in de bevolking kon zich nieuwe modellen en materialen voor de halsbanden permitteren, maar dat kwam niet altijd ten goede aan de hond. Het enige voordeel van halsbanden was dat zij de keel van de hond beschermden. De halsbanden gaven dus ook aan wat voor soort hond het was en waarvoor hij werd gebruikt. Hondengevechten waren heel normaal.
Henry VIII gebruikte zijn honden zelfs als effectieve maar ten dode opgeschreven soldaten in man tot hond gevechten. Slechts een Mastiff overleefde een dergelijk gevecht en kreeg als beloning een zilveren halsband.
De Mastiff was eeuwenlang de geprefereerde waakhond. De hond is heel gevoelig voor verandering, dus zal geagiteerd reageren en blaffen als er iets gebeurde. Hoewel groot en sterk, is het een vriendelijke reus en bijt indringers zelden, en gaat het liefst op een indringer zitten.
Een andere ontwikkeling was de opkomst van de halsbanden met een hangslot. Zij bestonden uit een stuk metaal, soms met ronde randen voor het comfort van de hond, met een hangslot. Alleen de eigenaar had de sleutel en door het openmaken van het slot kon hij bewijzen dat de hond zijn eigendom was. In de Renaissance, waar bezit heel belangrijk was, werden de meeste honden op die manier behandeld. Het zou nog eeuwen duren voordat de hondenliefhebber zijn entree zou maken. 
Verlichting
Na eeuwen van dienstbaarheid werden de honden nog steeds beschouwd als een laag dier en een stuk eigendom. Hoewel vele edele mannen en vrouwen schoothonden hadden naast hun werkhonden, waren de gevoelens over honden zeker niet zoals ze dat vandaag zijn. Wrede praktijken zoals het gebruiken van een hond als aas en hondengevechten waren aan de orde van de dag.
De 16e eeuwse filosoof Descartes zette deze houding voort, hij beargumenteerde dat dieren een soort machines zijn en dat hun pijnkreten niets anders waren dan het geluid van een machine die stopte. Dankzij verder wetenschappelijke studies over de dieren kwamen er gelukkig tegenreacties in de 18e eeuw en konden honden hun plaats als nobele metgezellen van de mensen opnieuw innemen.
Jeremy Bentham was in 1789 een van de eerste voorstanders voor dierenrechten. Hij schreef:
Een volwassen paard of hond is een rationeler en spraakzamer dier dan een kind van een dag, of een week, of een maand oud. Maar veronderstel dat ze anders waren, wat zou het baten? De vraag is niet, kunnen ze redeneren? Noch kunnen ze praten? Maar kunnen ze lijden? Waarom zou de wet de bescherming weigeren aan alle wezens met gevoel? De tijd zal komen dat de mensheid haar mantel over alles wat ademt zal uitspreiden.
Dit gevoel was het begin van vele wetten met betrekking tot de behandeling van dieren door zowel vreemden als eigenaren, en er kwamen eeuwen dat mensen heel gehecht waren aan hun honden.
De terugkeer van liefhebbende hondeneigenaren
In die periode werden decoratieve halsbanden de norm voor de hond. Met de nieuwe technologieën werd zilver, goud en brons bewerkt in de halsband, of leer dat werd versierd met belletjes. De naam van de eigenaar, en niet de naam van de hond, werden gegraveerd. Op die manier kreeg een eigenaar snel zijn hond terug !
De opkomst van gedrukt materiaal betekende ook dat de eigenaren beloningen gingen geven voor hun weggelopen hond. In de 18e eeuw zijn er gevallen bekend dat er 20 shilling tot 20 dollars werd uitgeloofd. Oproepen voor een weggelopen hond konden overal worden gevonden, in de kranten of op posters die aan gebouwen of telefoonpalen werden gehangen.
Het werd mode om, in plaats van de naam van de eigenaar, een geestig rijmpje te graveren in de halsband. Exclusievere exemplaren werden gemaakt voor hondenshows, vaak werden de naam van de eigenaar en van de hond in het rijm verwerkt.
De toenemende liefde voor onze honden blijkt niet alleen uit de vele verhalen, maar ook uit de vele portretten van honden uit die tijd.
Moderne tijden
Vandaag de dag worden er halsbanden gebruikt vanaf de geboorte van de honden. Designer halsbanden zijn een enorme markt voor de liefhebbers van flitsende kleuren en dure materialen.
De huidige cultuur heeft ons doen kennismaken met merk hondenhalsbanden (merken die eerst alleen geassocieerd werden met producten voor mensen), Swarovski kristallen en andere opvallende designs.
Sommige eigenaren willen nog steeds dat hun hond werkt en gehoorzaam is. De technologie heeft diverse technieken om een hond te dwingen – zoals schokhalsbanden. Hondenliefhebbers zijn erg verdeeld over deze methoden – velen vinden dit wreed voor het dier.
De halsbanden van de moderne tijd heeft alles wat je kunt dromen: kleuren, materialen, kristallen, metalen en creatief ontwerp . Maar het is grappig dat je nog steeds de oude tijden terug kunt vinden in vele modieuze moderne halsbanden.
